समाजसेवा

समाजसेवा हे एक व्रत आहे. प्रत्यक्ष समाजसेवा न करता समाजसेवेच्या संबंधित मला जाणवलेल्या काही गोष्टी !

१. एखाद्या व्यक्तीनं समाजसेवेला वाहुन घेण्याची प्राथमिक आणि दुय्यम कारणं वेगवेगळी असतात. निरपेक्ष समाजसेवा ही दुर्मिळ गोष्ट असावी.समाजातील गरजु व्यक्तींना मदत व्हावी हा सर्वांचाच प्राथमिक हेतु असायला हवा आणि बहुतांशी उदाहरणांत तो असतोच. 

२. दुय्यम कारणांची टक्केवारी समाजसेवेच्या शुद्ध हेतुत बाधा निर्माण करते. दुय्यम कारणे वेगवेगळी असु शकतात. इथं ती नमुद करुन मला कोणाचाही रोष ओढवुन घ्यायचा नाही. 

३. प्रत्येक व्यक्तीला समाजसेवेला प्रवृत्त करणाऱ्या दुय्यम कारणांची त्या व्यक्तीची सदसदविवेकबुद्धी त्या व्यक्तीला व्यवस्थित जाणीव करुन देत असते. परंतु ही कारणे खुल्या दिलाने अगदी स्वतःशीच मान्य करण्याचा दिलदारपणा सुद्धा मोजके लोक दाखवु शकतात.  

४. दुय्यम कारणे असणे हे अजिबात वाईट नाही. काही न करता गप्प बसुन राहण्यापेक्षा आपले दुय्यम हेतु साध्य करीत समाजसेवा करणे केव्हाही इष्टच ! 

५. आता एका संवेदनशील मुद्याला स्पर्श करुयात ! प्रत्येकाची समाजसेवा आपलं एक वैशिष्ट्य बाळगुन असते. समाजसेवेचे अनेक गुणधर्म (attribute) असतात. प्रत्येक समाजसेवा ह्यातील काही गुणधर्मांच्या आधारे उजवी ठरते तर काही गुणधर्मांत तिला सुधारणेस वाव असतो. 

६. कोणाच्याही समाजसेवेवर टीकाटिप्पणी करण्याचा मोह दुसऱ्या समाजसेवकाने अथवा समाजसेवा न करणाऱ्या व्यक्तीनं टाळावा. प्रत्येक समाजसेवा आपल्या जागी श्रेष्ठ असते. 

७. दुसऱ्याच्या समाजसेवेवर टीकाटिप्पणी करण्याचा मोह टाळणे जरी इष्ट असले तरी आपल्या समाजसेवेचे, त्यामागील प्राथमिक, दुय्यम कारणांचे परीक्षण प्रत्येक समाजसेविकेने / सेवकाने ठराविक कालावधीनंतर करत राहणं इष्ट !

८. आपल्या समाजसेवेवर टीका होण्याचे, त्यावर शंका निर्माण करण्याचे प्रसंग अधुनमधुन उदभवतात. अशा वेळी आपल्या कार्यावर विश्वास ठेवणं इष्ट ! आपल्या कार्याला आपल्या वतीनं बोलु द्यावं ! आपल्याला बोलावं लागलंच तर ते पुर्णपणे अधिकृत भाषेत बोलावं !

९. निंदकाचं घर असावं शेजारी ह्या उक्तीतील मतितार्थाप्रमाणं ह्या निंदकाच्या टीकेतील मतितार्थावर लक्ष केंद्रित करुन त्यातुन योग्य ती सुधारणा आपल्या कार्यपद्धतीत करावी ! ही टीका वैयक्तिक पातळीवर न घेण्याचा प्रयत्न करावा ! 

१०.  प्रत्येक गोष्टीप्रमाणं कोणताही समाजसेवक कालबाह्य होण्याची वेळ कधीतरी येतेच. ही वेळ ओळखुन सन्मानानं सामाजिक जीवनातुन निवृत्ती घ्यावी !