मेनफ्रेमपासून शिकण्यासारखं !

 

कार्यालयीन कामाबद्दल खोलात काही लिहायचं नाही हा अलिखित नियम मी ब्लॉग लिहिताना पाळतो. तरीही काही खास प्रसंगी कार्यालयीन घटना पोस्ट लिहण्यास उद्युक्त करतात.  तर मेनफ्रेमचा ५९ वा वाढदिवस आम्ही ह्या महिन्यात साजरा केला. मेनफ्रेम तशी प्रसिद्धीपासून दूर राहणारी. त्यामुळं पोस्टला फोटो दिलाय तो मेनफ्रेमचा प्रतिस्पर्धी क्लाउड (ढगाचा !). 

मेनफ्रेमपासून बरंच काही शिकण्यासारखं ! वर्षानुवर्षे सातत्यानं दशलक्षाच्या पटीतील ग्राहकांची माहिती अत्यंत वेगानं हाताळून शांतपणे काम करणारे हे मेनफ्रेम संगणक ! माहिती आणि संगणक क्षेत्रातील आधुनिकीकरणामुळं गेले कित्येक वर्षे म्हटलं तर हे धोक्याच्या पटलावर आहेत. परंतु ह्या मेनफ्रेम संगणकावरील लक्षावधी ओळींची क्लिष्ट आज्ञावली ज्या सफाईदारपणे काम करतेय त्यामुळं तिला सहजासहजी बदलणं भल्याभल्यांना कठीण जात आहे. ह्यात सर्वात महत्त्वाची बाब आहे ती म्हणजे मेनफ्रेमवर जी आज्ञावली आहे त्याद्वारे जे अनेक व्यावसायिक नियम लक्षावधी ग्राहकांच्या डेटावर अंमलात आणले जातात, त्यात खूपच खोलवर क्लिष्टता आहे. ह्यालाच Domain Knowledge असं म्हटलं जातं. 

माहिती आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील अजूनही एक असा वर्ग आहे जो ह्या व्यावसायिक नियमांच्या ज्ञानाच्या आधारे आपलं स्थान अबाधित राखून आहे. मुद्दा असा आहे की Domain Knowledge आणि तंत्रज्ञान ह्यात नक्की समन्वय कसा साधावा?  तुम्ही कितीही काही म्हणा पण एका विशिष्ट वयानंतर बहुतांशी व्यावसायिकांची तंत्रज्ञानात होणाऱ्या सततच्या बदलासोबत त्या वेगानं बदलण्याची क्षमता काही प्रमाणात कमी होत जाते. पण जर तुमच्याकडं खोलवर Domain Knowledge असेल तर तुम्ही ह्या झपाट्यात टिकाव धरण्याची शक्यता वाढीस लागते. 

त्यामुळं माहिती आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील प्रत्येक वर्षांच्या शेवटी आपण कोणत्या नवीन भाषा शिकलो ह्यासोबत आपण Domain Knowledge मध्ये काय भर घातली ह्याचा आढावा घेणं आवश्यक आहे. इथं ह्यासोबत एक महत्वाचा मुद्दा येतो तो म्हणजे आपल्याजवळील ह्या व्यावसायिक ज्ञानाला विविध व्यासपीठांवर सादर करण्याची कला. हे व्यावसायिक ज्ञान तुम्हांला कनिष्ठ प्रोग्रॅमर्ससमोर, तुमच्या बरोबरच्या व्यवस्थापकांसमोर, CIO समोर आणि ज्यांना ह्यातील ओ की ठो समजत नाही अशा लोकांसमोर सादर करावं लागतं. अशावेळी आपल्याला  समोर असलेल्या गटानुसार  त्याच माहितीचे विशिष्ट  शब्दांत, उपलब्ध वेळेनुसार, त्यांना रुचेल अशा पद्धतीनं सादरीकरण करता यायला हवं. बऱ्याच वेळा CIO / CEO माणसं आपल्याला सांगतात की "तुझ्याकडं तुझा मुद्दा समजावून द्यायला ९० सेकंद आहेत, त्यात तुला काय म्हणायचंच ते सांग!"

अजून एक मुद्दा स्मरणशक्तीचा. काही दीर्घकालीन चालणाऱ्या प्रोजेक्ट्स मध्ये एक - दीड वर्षांपूवी चर्चिला गेलेला मुद्दा अचानक परत ऐरणीवर येतो. अशावेळी त्यावेळी नक्की काय ठरलं होतं ह्यासंबंधी तुम्हांला एक तर तात्काळ आठवून सांगता यायला हवं किंवा त्यावेळचे ई - मेल झटकन शोधून काढता यायला हवं. इथं तुमची शिस्तबद्धता कामास येते. शिस्तबद्धतेवरून आठवलं ते म्हणजे तुमची नियमितता. महत्वाच्या कॉल्ससाठी वेळेवर हजर राहणं, त्या कॉलसाठी आपल्याकडून जी माहिती अपेक्षित आहे त्यासाठी पूर्वतयारी करून ती माहिती सादर करणे ह्या वरकरणी छोट्या वाटणाऱ्या गोष्टी ecosystem मध्ये  नक्कीच नोंदल्या जात असतात. ह्या छोट्या छोट्या गोष्टीतून तुमचा ब्रँड बनत जातो. ही नियमितता आणण्यासाठी तुमच्या जीवनात जर एक विशिष्ट वेळापत्रक असेल, आहारात शिस्त असेल तर त्याचा नक्कीच उपयोग होतो. 

शेवटचा मुद्धा म्हणजे तुमचं People Skill. लोकांना तुमच्यासोबत काम करायला कितपत आवडतं हा मुद्दा एका विशिष्ट वर्षांच्या अनुभवानंतर महत्वाचा बनत जातो. इथं तुमच्या वागण्यात कितपत खरेपणा (genuine) आहे, वरिष्ठ आणि कनिष्ठ लोकांसमोर तुमच्या वागण्यात सातत्य आहे का वगैरे मुद्दे महत्वाचे असतात. अर्थात काही लोकांसाठी ह्या मुद्द्यापेक्षा यशाच्या शिड्या वेगाने चढणे हे  अधिक महत्वाचे असते. 

हा लेख लिहिण्याचं प्रयोजन - ह्या क्षेत्रातील नवीन पिढीला हा संदेश द्यायचा आहे की माहिती आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात दीर्घकालीन पल्ला गाठण्यासाठी सतत  तंत्रज्ञान शिकण्यासोबत जुन्या काळातील अनेक मुल्यांचा अंगीकार करणे हे सुद्धा महत्वाचं आहे.  तात्काळ यशाइतकीच  दीर्घकालीन संयत कारकीर्द सुद्धा समाधानकारक असते! 

(तळटीप - हा माणूस मेनफ्रेमपासून आरंभ करीत इथं कसा पोहोचला असा प्रश्न तुम्हांला पडला असेल तर तुम्ही एकटे नाही आहात, मी ही तुमच्यासोबत आहे !)