साथ सोबत!

न्यु इंग्लिश स्कूल ही वसईतील एक नामवंत शाळा!! या शाळेची स्थापना साधारणतः ७५ वर्षांपुर्वी झाली. या शाळेनं वसईतील अनेक पिढ्या घडवण्याचे कार्य केलं आहे. या शाळेत अनेक गुरुतुल्य व्यक्तिमत्वांनी वास्तव्य केले आणि आपल्या ज्ञानदानाने असंख्य विद्यार्थ्यांचे आयुष्य अलंकारित केले. ह्या सुवर्णयुगातील आठवणी केवळ मनात ठेवुन गेल्या कित्येक पिढ्या राहिल्या. आणि त्यातील काही काळाच्या पडद्याआड गेल्या सुद्धा! वसईच्या सुवर्णकाळातील या अतिरम्य आठवणींना लिखित स्वरुपात नोंदवण्याचा प्रयत्न झाला नसेलच असं मी म्हणत नाही! परंतु या सर्व आठवणींची एकत्रित स्वरुपात लिखित नोंद नाही ही खंत मात्र तो सुवर्णकाळ अनुभवलेल्या बऱ्याच जणांच्या मनात आहे. 

जणु काही ही खंत ओळखुनच या सुवर्णकाळाचे साक्षीदार असलेल्या वसईतील दोन नामवंत शिक्षिका नंदिनी पाटील मॅडम आणि सापळे मॅडम या दोघींनी गेले काही महिने या आठवणींना उजाळा दिला आणि नुकतंच ह्या  आठवणी पुस्तकरुपानं प्रसिद्ध केल्या. या पुस्तकाचं नाव आहे साथ सोबत!  या दोघीजणींनी जवळपास चाळीस वर्ष या पवित्र वास्तूमध्ये ज्ञानदानाचे कार्य केले.
अजुनही मोजक्या विद्यार्थ्यांना ह्या दोघी मार्गदर्शन करीत असतात.  या शालेय नोकरीच्या कालावधीत विविध गुणी शिक्षिकांशी त्यांचा संबंध आला. हा संबंध केवळ शैक्षणिक क्षेत्रापर्यंत मर्यादित न राहता हे ऋणानुबंध वैयक्तिक आयुष्यात सुद्धा विस्तारित झाले. आणि मग विणले गेले ते मैत्रीचे घट्ट बंध! या मैत्रीच्या अतुट नात्यांना पुस्तक स्वरुपात या दोघींनी अत्यंत सुरेख मुर्तरुप दिलं आहे. 

है दोघींच्या जवळपास २१ मैत्रिणींची व्यक्तिचित्रे या पुस्तकात आपल्याला वाचायवास मिळतात. 

यातील बहुतेक सर्वजणींनी वसईतील न्यु इंग्लिश स्कूलच्या माजी विद्यार्थ्यांना शिकविले आहे. परंतु या शिक्षकांची तेव्हा केवळ शिक्षिका म्हणूनचआम्हांला ओळख होती. एक व्यक्ती म्हणून ह्या साऱ्याजणी कशा होत्या, त्यांनी आपल्या वैयक्तिक आयुष्यात कोणत्या अडचणींचा मुकाबला केला,  प्रत्येकीच्या अंगी कसे वेगवेगळे कलागुण आहेत आणि वयाचे बंधन पाळता अजूनही या सर्वजणी कशा एकत्र येऊन ह्या मैत्रीला उजाळा देतात या सर्वांचं एक उत्कट वर्णन या पुस्तकात आपल्याला वाचावयास मिळतं.  

पाटील मॅडम आणि सापळे मॅडम यांनी या पुस्तकांमध्ये छोट्या छोट्या काव्यरूपी रचनांचा मुक्तहस्ते वापर केला आहे. नारकर मॅडमचा उल्लेख करताना खालील ओळी मॅडमचे चित्र खरोखर डोळ्यासमोर उभं करतात.  

हात जोडीते स्मरण तुझे। 

डोळे बंद करता मूर्ती दिसे। 

मनाच्या कोपऱ्यात ध्यास वसे। 

या रचना इतक्या बेमालुमपणे या पुस्तकातील त्या व्यक्तिमत्वाच्या छटेत अशा मिसळून जातात की आपण अगदी खुश होऊन जातो. खरंतर पाटील मॅडम प्रामुख्यानं इंग्लिश शिकवायच्या आणि सापळे मॅडम गणित आणि विज्ञानाच्या शिक्षिका!! परंतु आपल्या अंगी असलेले मराठीचे यांनी प्रभुत्व या दोघींनी या पुस्तकाच्या माध्यमातून अत्यंत दिलदारपणे वाचकांसमोर ठेवलं आहे. 

प्रत्येक मैत्रिणीला या दोघींनी एक विशेषण दिलं आहे आणि ते विशेषण त्या मैत्रिणीच्या व्यक्तिमत्वाला अगदी साजेसं आहे! पुस्तकाची मांडणी दोन मैत्रिणींनी केलेले आपल्या बाकीच्या जिवलग मैत्रिणींचे वर्णन अशी असली तरी हे वर्णन करताना न्यु इंग्लिश स्कुल आणि वसईचा मागील काही दशकातील  सुवर्णकाळ डोळ्यासमोर अलगदपणे उलगडत जातो.  त्यातील प्रत्येक मैत्रीण ही शाळेतील एक मान्यवर शिक्षिका आणि त्यातील काही जणींचे यजमान हे मान्यवर शिक्षक! या पुस्तकाच्या माध्यमातून या ऋषितुल्य शिक्षकांच्या आयुष्यात डोकावण्याची संधी आपल्याला मिळते.  या शिक्षिकांच्या अंगी असलेले पाककलेचे, संगीताचे अज्ञात असे पैलूसुद्धा आपल्याला समजतात. 

या पुस्तकातून शाळेच्या आवारात असलेल्या शिक्षकांच्या कॉलनीचे वर्णन अधूनमधून डोकावत राहते आणि मग वाचकाच्या मनात असणाऱ्या या कॉलनीच्या आणि त्यात वास्तव्य करुन राहिलेल्या शिक्षकांच्या आठवणी  पुन्हा जागृत होतात. हे सर्व शिक्षक मूळचे वसईचे होते असं नाही.  महाराष्ट्राच्या विविध भागातून आलेली आणि आपल्या पेशाच्या निमित्ताने वसईत विसावलेली ही मंडळी! वसईच्या मातीत असा कोणता घटक आहे देव जाणे पण वसईत जो कोणी एकदा आला तो वसईत मनानं अगदी रमून गेला. ह्या सर्वांच्या बाबतीत सुद्धा असंच काहीसं झालं आहे. वसईत कायमस्वरुपी वास्तव्य करणं सर्वांनाच शक्य झाला असे नाही परंतु जेव्हा केव्हा संधी मिळेल तेव्हा ही सर्व मंडळी वसईला नक्कीच येतात. ह्या मैत्रिणींच्या स्नेहसंमेलनाच्या आठवणी पुस्तकातुन डोकावत राहतात. 

वसईच्या आठवणी त्या तर मात्र मनात सदैव घेऊन वावरत असतील ह्या विषयी शंका नाही! 

मांजरेकर आणि दांडेकर ही जोडी वसईकरांना कित्येक दशके पाहिली आहे  पुस्तकातील हे वाक्य तंतोतंत परिस्थितीशी जुळणारं आहे. मांजरेकर मॅडमचं वर्णन करताना ह्या दोघी म्हणतात की १९७०-७१ साली भेटलेल्या मांजरेकर मॅडम आणि आजच्या मॅडम यांत आम्हांला कुठे बदल दिसत नाही हे वाक्य तर मनाला अगदी शंभर टक्के पटून जाते.  २००२ च्या सुमारास मांजरेकर मॅडम सत्यनारायणाच्या पुजेच्या निमित्तानं घरी आल्या होत्या. मी कोणा लहान मुलासोबत तरी सहज बॅडमिंटन खेळायला होतो आम्हाला खेळताना बघुन स्वस्थ बसल्या त्या मॅडम कसल्या! त्या देखील लगेच खेळावयास उतरल्या आणि आपल्या जीवनातील बॅडमिंटन आठवणी सांगू लागल्या.  न्यु इंग्लिश स्कूलच्या काही शिक्षकांना त्यांच्या आद्याक्षरांवरून जात असे. मीना म्हात्रे मॅडम मुळगावच्या! त्यांचं वर्णन करताना सुद्धा MH असे करण्यात आले आहे. 

 या पुस्तकाविषयी अधिक काही लिहून मी तुमची उत्सुकता ताणणार नाही. पहिल्या आवृत्तीचे प्रकाशन आदरणीय श्रीमती इंदुमती बर्वे मॅडम ह्यांच्या शुभहस्ते त्यांच्या वाढदिवशी करण्यात आले. त्या प्रसंगी दोन्ही लेखिकेचे मॅडम सोबतचे हे छायाचित्र ! 

पहिल्या आवृत्तीच्या मोजक्या प्रति छापताना केवळ आपल्या मैत्रिणींसोबत हे पुस्तक शेयर करावं असा त्यांचा विचार होता. परंतु ही बातमी जसजशी पसरली तसं ह्या दोघीजणींना दुसऱ्या आवृत्तीचा जोरदार आग्रह करण्यात येऊ लागला आहे. न्यु इंग्लिश स्कूलशी  आपला जर संपर्क आला असेल तर  This is a Must Read Book! दुसऱ्या आवृत्तीची आपली प्रत आधीच राखुन ठेवा !!